Ιατρικές Πληροφορίες

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η παχυσαρκία ορίζεται ως η διαταραγμένη ή υπερβολική συσσώρευση λίπους που μπορεί να βλάψει την υγεία. Η παχυσαρκία είναι το φαινοτυπικό χαρακτηριστικό του μεταβολικού συνδρόμου (που επίσης αναφέρεται ως δυσμεταβολικό σύνδρομο), το οποίο χαρακτηρίζεται εκτός από την παχυσαρκία, από αντίσταση στην ινσουλίνη, υπερινσουλιναιμία, δυσλιπιδαιμία και αρτηριακή υπέρταση. Το μεταβολικό σύνδρομο συμβάλλει στην ανάπτυξη διαβήτη τύπου II και καρδιαγγειακής νόσου. 

600 εκατομμύρια ενήλικες, σε όλο τον κόσμο ήταν παχύσαρκοι το 2014, και μέχρι το 2025, η παχυσαρκία θα επηρεάσει το 18% των ανδρών και πάνω από το 21% των γυναικών. Παράλληλα, η σοβαρή παχυσαρκία θα επηρεάσει το 6% όλων των ανδρών και το 9% όλων των γυναικών σε όλο τον κόσμο. Σε ορισμένες χώρες, είναι ήδη παρούσα σε περισσότερο από το ένα τρίτο του ενήλικου πληθυσμού και συμβάλλει σημαντικά στη συνολική κακή υγεία και φυσικά στα αυξημένα ετήσια ιατρικά έξοδα. 

Νεφροπάθεια και Παχυσαρκία: Πώς σχετίζονται μεταξύ τους;

Η παχυσαρκία είναι ένας ισχυρός ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου, μεταξύ άλλων, για την ανάπτυξη της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου (ΧΝΝ) – (ή ανεπάρκειας όπως είναι γνωστή στο ευρύ κοινό). Συγκεκριμένα, οι άνθρωποι που είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι έχουν διπλάσιες έως και εφταπλάσιες περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ΧΝΝ τελικού σταδίου, σε σύγκριση με αυτούς που έχουν κανονικό βάρος. 

Ο ακριβής μηχανισμός με τον οποίο η παχυσαρκία προκαλεί χρόνια νεφρική νόσο δεν είναι γνωστός. Φαίνεται ωστόσο ότι το υπερβολικό βάρος επιδρά στη νεφρική λειτουργία με έμμεσο και άμεσο τρόπο. Έμμεσα, αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης των κυριότερων παραγόντων κινδύνου που προδιαθέτουν για ΧΝΝ, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και η υπέρταση. Άμεσα, με άμεσο αντίκτυπο τόσο στην εμφάνιση- ανάπτυξη της ΧΝΝ, όσο φυσικά και στην επιδείνωση της σε νόσο τελικού σταδίου (ESRD): σε παχύσαρκα άτομα, οι νεφροί πρέπει να δουλέψουν πιο εντατικά (υπερδιήθηση) για να καλύψει τις μεταβολικές απαιτήσεις του αυξημένου σωματικού βάρους. Η αύξηση στη λειτουργία μακροχρόνια, μπορεί τελικά να βλάψει τον νεφρό και αυξήσει τις πιθανότητες να αναπτυχθεί νεφροπάθεια. 

Νεφροπάθεια και αντίσταση στην ινσουλίνη

Πρόσφατα έχει μελετηθεί ένας άλλος, ανεξάρτητος μηχανισμός δια μέσου του οποίου η παχυσαρκία επιδεινώνει τη νεφρική λειτουργία και οδηγεί σε νεφροπάθεια. Πρόκειται για την αντίσταση στην ινσουλίνη, η οποία προάγει τη χρόνια νεφρική βλάβη. Είναι γνωστό ότι η ινσουλίνη επηρεάζει την ανάπτυξη κυττάρων μέσα στον νεφρό, αλλά αυξάνει και την ταχύτητα που ο νεφρός φιλτράρει το αίμα. Πολλές μελέτες κατέδειξαν τη σχέση μεταξύ της αντίστασης στην ινσουλίνη / της υπερινσουλιναιμίας και της ΧΝΝ. Αυτή η συσχέτιση μάλιστα, αποδείχθηκε ότι υπάρχει και πριν από την εμφάνιση του διαβήτη, την περίοδο που εμφανίζεται η αντίσταση στην ινσουλίνη. Επομένως, η νεφρική βλάβη ξεκινά από πολύ πρώιμα στάδια της παχυσαρκίας, πριν αυτή συμβάλει στην εμφάνιση του Σακχαρώδη Διαβήτη. 

Νεφροπάθεια και συσσώρευση λίπους

Ένας τρίτος μηχανισμός είναι η συσσώρευση λίπους στο σώμα. Στον λιπώδη αυτό ιστό, παράγονται πολλές ουσίες που έχουν βλαπτικές δράσεις πάνω στον νεφρό. Η βλάβη των νεφρών από την παχυσαρκία, δυστυχώς δεν έχει συμπτώματα πάρα μόνο όταν δημιουργήσει σοβαρή χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Η διαδικασία που οδηγεί στη νεφρική βλάβη είναι αργή και εξελίσσεται σταδιακά. Όταν όμως εγκατασταθεί η βλάβη είναι πια μόνιμη και μη αναστρέψιμη. 

Πρόληψη

Τα καλά νέα είναι ότι η παχυσαρκία μπορεί να προληφθεί ή / και να μειωθεί. Ακολούθως, η εξέλιξη της ΧΝΝ μπορεί να επιβραδυνθεί ή ακόμα και να αναστραφεί, ιδίως σε αρχικά στάδια. 

Η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση του κοινού, σχετικά με τους κινδύνους της παχυσαρκίας αφενός, αλλά και τα οφέλη του υγιεινού τρόπου ζωής, συμπεριλαμβανομένων της σωστής διατροφής και της άσκησης αφετέρου, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην πρόληψη της παχυσαρκίας και της νεφρικής νόσου και φυσικά, όλων εκείνων των παθολογιών που την συνοδεύουν. 

Στόχος των επαγγελματιών υγείας πρέπει να είναι η προώθηση της εκπαίδευσης για τις βλαβερές συνέπειες της παχυσαρκίας και τη σχέση της με τη νεφρική νόσο: και αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισής της, αλλά και σε ήδη υπάρχουσα νεφρική νόσο την επιβαρύνει και την εξελίσσει γρηγορότερα. Επίσης, η υποστήριξη του υγιεινού τρόπου ζωής και η προώθηση μέτρων στην πολιτική για την υγεία, που επάγουν προληπτικές συμπεριφορές από το κοινό είναι εξαιρετικά σημαντικές και πρέπει να περιλαμβάνουν οπωσδήποτε παρέμβαση στον τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένου του θερμιδικού περιορισμού και της αυξημένης φυσικής δραστηριότητας. 

Και μην ξεχνάμε ότι ο καλύτερος τρόπος να πολεμήσουμε την ΧΝΝ είναι η πρόληψή της. 

 

Λίγες συμβουλές: 

 

• Τακτικός έλεγχος αρτηριακής πίεσης και καλή ρύθμισή της 
• Άριστος έλεγχος σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 

• Καλή φυσική κατάσταση και σωματική δραστηριότητα (πχ. μισή ώρα περπάτημα την μέρα) 
• Υιοθέτηση ενός ισορροπημένου διατροφικού πλάνου (μείωση της κατανάλωσης λιπαρών τροφών, αλκοόλ και ζάχαρης) 
• Προσοχή στο σωματικό μας βάρος (απώλεια βάρους όταν αυτό απαιτείται) 
• Διακοπή καπνίσματος 

 

Τα οφέλη από τα παραπάνω είναι πολλαπλάσια και μόνο θετική επίδραση στη ζωή και την υγεία μας μπορεί να έχουν. Το αντίθετο, είναι υπεύθυνο για σοβαρές, και τις περισσότερες φορές, μόνιμες βλάβες. 

Βιβλιογραφία

- Câmara NO, Iseki K, Kramer H, Liu ZH, Sharma K. Kidney disease and obesity: epidemiology, mechanisms and treatment. Nat Rev Nephrol. 2017 Mar; 13 (3): 181-190. doi: 10.1038/nrneph.2016.191. Epub 2017 Jan 16. Review. PubMed PMID: 28090083.  

- Imam TH, Coleman KJ. The triad of kidney, obesity, and bariatric surgery. Saudi J Kidney Dis Transpl. 2016 Sep - Oct; 27 (5): 875-884. doi: 10.4103/1319-2442.190772. Review. PubMed PMID: 27751993. 

- Kovesdy CP, Furth SL, Zoccali C; World Kidney Day Steering Committee. Obesity and Kidney Disease: Hidden Consequences of the Epidemic. Blood Purif. 2017; 43 (4): 346-354. doi: 10.1159/000458481. Epub 2016 Mar 2. Review. PubMed PMID: 28249281.  

 - Schiffl H, Lang SM. Obesity, acute kidney injury and outcome of critical illness. Int Urol Nephrol. 2017 Mar; 49 (3): 461-466. doi: 10.1007/s11255-016-1451-4. Epub 2016 Nov 7. Review. PubMed PMID: 27822672.  

 - Whaley-Connell A, Sowers JR. Obesity and kidney disease: from population to basic science and the search for new therapeutic targets. Kidney Int. 2017 Mar 21. pii: S0085-2538(17)30087-X. doi: 10.1016/j.kint.2016.12.034. [Epub ahead of print] Review. PubMed PMID: 28341271.